Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Mag dat op Internet?

Wie op Internet alleen maar e-mailt en het weerbericht bekijkt, hoeft niet bang te zijn de wet te overtreden. Veel mensen willen meer. Even een filmpje downloaden, een mooie afbeelding gebruiken op de eigen website of voor de grap kijken wat voor plaatjes de buurman nou leuk vindt. Op dat moment wordt de vraag "mag dat allemaal zomaar" een stuk relevanter. Het recht is gewoon van toepassing op Internet. Al sinds begin jaren negentig zijn er wetten die regelen wat wel en niet mag op Internet. Vaak gaat het dan om strafbare zaken - computercriminaliteit en hacken. Maar ook de auteurswet bevat bepalingen die zeer relevant zijn. Hoe zit het nu?

Inhoudsopgave

Muziek en films downloaden

Een populaire activiteit is het van websites of via file sharing programma's downloaden van muziek of films. De auteurswet staat iedereen toe om "enige exemplaren voor eigen oefening, studie of gebruik" te maken van een tekst, film of muziek. Dit heet een thuiskopie. Op basis van dit artikel mag muziek en films worden gedownload van Internet. Dit moet dan natuurlijk wel strikt voor eigen gebruik gedaan worden. De kopie mag dus niet aan derden ter beschikking mag worden gesteld. Het is dan immers geen eigen gebruik meer.

Van boeken en tijdschriften mag alleen een thuiskopie van een gedeelte van het werk worden gemaakt.

Dit recht geldt ongeacht de bron vanaf waar wordt gedownload. Downloaden vanaf een legale bron geniet natuurlijk de voorkeur.

Software downloaden

Software is expliciet uitgezonderd van het recht op een thuiskopie. Wie een programma koopt, mag daar wel een reservekopie (backup) van maken. Downloaden van software mag niet, tenzij het natuurlijk gaat om shareware, freeware, open source of andere software die door de auteur zelf wordt aangeboden. Verspreiden van software mag alleen als de licentie van die software dat toestaat.

Afbeeldingen gebruiken

Ook van afbeeldingen mag een thuiskopie worden gemaakt. Een mooie gevonden foto als bureaublad-afbeelding gebruiken is dus geen probleem. Plaatjes van Internet halen en in een werkstuk of scriptie opnemen is een ander verhaal. De plaatjes worden dan niet voor strikt eigen studie of oefening gebruikt. Hiervoor is dus toestemming van de maker nodig.

Bij foto's van personen geldt verder het portretrecht. Iemand die op een foto staat, mag bezwaar maken tegen publicatie als hij daar een goede reden voor heeft. Privacy (denk aan een foto op het naaktstrand) is een goede reden. Bekende persoonlijkheden hebben een financieel belang; zij vragen normaal geld om te poseren voor foto's.

Teksten lenen

Over elk onderwerp is wel een site op Internet te vinden. De verleiding kan dan soms groot zijn, zeker met een deadline in het vooruitzicht, om tekst van die site over te nemen in plaats van het zelf te schrijven. Ook sites op Internet zijn beschermd door het auteursrecht. Het 'lenen' van zulke teksten mag dus niet.

De enige uitzondering is wanneer de site het expliciet toestaat. Het bekendste voorbeeld is de vrije encyclopedie Wikipedia. Informatie van deze site mag worden gekopieerd en in bijvoorbeeld een opstel of scriptie worden opgenomen. Wel is bronvermelding verplicht. En bij publicatie moet de scriptie onder dezelfde voorwaarden beschikbaar worden gesteld als Wikipedia zelf.

Citeren

Het citeren van een kort gedeelte van een boek of artikel is geen inbreuk op het auteursrecht. Wel moet het citaat nodig zijn voor het eigen artikel of verhaal. Ook moet altijd de naam van de auteur en de bron van het citaat worden vermeld.

Zo mogen op discussieforums en nieuwsgroepen in reacties op een artikel stukjes uit dat artikel worden geciteerd om te laten zien waar die auteur de fout in gaat. Wie een interessant artikel vindt, kan het op zijn blog noemen en dan de eerste alinea overnemen zodat de lezers zien waarom het interessant is. En op een pagina met links naar spelletjes kan bij elke link een kleine screenshot van elk spelletje worden getoond.

Het citaat mag niet langer of groter zijn dan nodig. Een heel artikel overnemen op een weblog mag niet. Bij beeldcitaten (citaten in de vorm van afbeeldingen of fragmenten uit films) gelden bijzondere regels.

Surfen bij de buren

Steeds meer mensen gebruiken draadloze routers of access points. Als deze ze niet goed zijn ingesteld, kan iedereen in de buurt van de draadloze verbinding gebruik maken.

De Wet Computercriminaliteit regelde in 1993 al dat het inbreken op een computersysteem strafbaar is, wanneer daarbij een beveiliging wordt omzeild. Het raden van het wachtwoord van de buurman om zo op diens netwerk te kunnen inloggen is dus een misdrijf.

Sinds september 2006 geldt dat het gebruik maken van andermans draadloos netwerk ook strafbaar is als daarbij geen beveiliging wordt omzeild of misleid. Zodra iemand opzettelijk en wederrechtelijk binnendringt, pleegt hij een misdrijf. Wel moet het voor de 'meesurfer' kenbaar zijn dat hij op verboden terrein zit

Briefgeheim op e-mail

E-mail is bijzonder onveilig, want het kan gemakkelijk door derden gelezen worden. Het briefgeheim geldt nu alleen voor papieren post in envelop. E-mail is dus niet beschermd door het briefgeheim.

Wie toch zijn e-mail geheim wil houden voor nieuwsgierige meelezers, kan het beste encryptie (versleuteling) gebruiken. Daarmee wordt de e-mail onleesbaar voor iedereen behalve de persoon die de e-mail mag lezen. Er zijn veel e-mail encryptieprogramma's. Een bekend voorbeeld is PGP (Engelstalig).

Medewerkers van een telecommunicatiebedrijf of Internet-provider zijn overigens wel strafbaar zijn wanneer ze kennis nemen van de inhoud van e-mail die hun systemen passeren. Echter, wie een e-mail naar de verkeerde persoon stuurt, heeft de gevolgen dan nog steeds aan zichzelf te wijten.

Disclaimer op e-mail

Met name zakelijke e-mail wordt steeds vaker voorzien van een afsluiting zoals "De inhoud van deze e-mail is vertrouwelijk. Verder aanvaarden wij geen aansprakelijkheid voor eventueel in deze e-mail aanwezige virussen". Er is nog geen rechter die zich over de geldigheid hiervan heeft uitgelaten.

Een disclaimer kan nuttig zijn als waarschuwing. Hij moet natuurlijk wel kloppen. Een disclaimer "deze e-mail is strikt vertrouwelijk en mag niet verder worden verspreid" is niet op zijn plaats in een e-mail naar een openbare mailinglijst.

Gratis betaaltelevisie kijken

Op Internet zijn op diverse plaatsen programma's of instructies te vinden om gratis toegang tot betaaltelevisie of betaalde websites te krijgen. Het gebruiken hiervan is echter strafbaar. Ook het aanbieden van die programma's, wachtwoorden of instructies zelf is een misdrijf.

Andermans harde schijf

Windows biedt de mogelijkheid om de inhoud van de harde schijf te delen met anderen op hetzelfde netwerk. Ook met file sharing programma's kan dit. Wie niet uitkijkt, deelt echter al snel zijn hele harde schijf met de hele wereld.

Het rondkijken op dergelijke gedeelde schijven is waarschijnlijk niet strafbaar. Er wordt immers niet "binnengedrongen", de schijf is opengezet door de eigenaar. De daar gevonden informatie mag echter niet zomaar worden gebruikt. Publicatie van bijvoorbeeld een privé dagboek of persoonlijke foto's is een schending van het auteursrecht. En gebruiken van de wachtwoorden uit een gevonden lijstje is een misdrijf.

Conclusie

Twintig jaar geleden kon computercriminaliteit alleen worden bestraft als "diefstal van elektriciteit". Tegenwoordig is er een aparte Wet Computercriminaliteit. Ook zijn wetten zoals de auteurswet aangepast aan de moderne technologie. Het wetboek biedt dus genoeg aanknopingspunten om te bepalen of iets wel of niet mag. Vaak is gezond verstand eigenlijk al genoeg. Iets dat op straat niet mag, mag ook op Internet niet. En dat het per computer gaat in plaats van met de hand, verandert daar niets aan.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018