Auteursrecht en backups van software
Software wordt vaak geleverd op dragers zoals CD-ROM's of floppy discs. Omdat die beschadigd of kwijt kunnen raken, is het verstandig een reservekopie (backup) van de software te maken. De auteurswet regelt dat dit in principe mag. Wel moet het maken van de reservekopie "noodzakelijk" zijn voor "het met dat werk beoogde gebruik".
Inhoudsopgave
- De wettelijke basis voor de reservekopie
- Computerprogramma
- Rechtmatige verkrijger
- Noodzakelijk als reservekopie
- Reservekopie en origineel
- Verbieden van reservekopie
De wettelijke basis voor de reservekopie
Voor de meeste soorten werken is het toegestaan om een kopie voor eigen gebruik (thuiskopie) te maken. De wet zegt expliciet dat een thuiskopie van software niet mag (artikel 45n). In plaats daarvan is er een specifieke regeling voor een reservekopie (backup) van software. Deze regeling is te vinden in artikel 45k van de Auteurswet 1912:
Als inbreuk op het auteursrecht op een [computerprogramma] wordt niet beschouwd de verveelvoudiging, vervaardigd door de rechtmatige gebruiker van eerder genoemd werk, die dient als reservekopie indien zulks voor het met dat werk beoogde gebruik noodzakelijk is.
De belangrijkste elementen van dit artikel zijn:
- Het moet gaan om een kopie van computerprogramma's of software.
- De kopie moet door de rechtmatige verkrijger gemaakt worden.
- De kopie moet een reservekopie zijn.
- De reservekopie moet noodzakelijk voor het beoogde gebruik zijn.
Computerprogramma
De regeling van de reservekopie is specifiek ontworpen voor "computerprogramma's en het voorbereidend materiaal" (artikel 10 lid 1 sub 12 van de auteurswet). Hieronder valt niet alleen software voor personal computers (zoals bijvoorbeeld tekstverwerkers of Webbrowsers), maar ook games of andere software voor mobiele telefoons, PDA's, game consoles enzovoorts.
Alhoewel er geen jurisprudentie over is, lijkt het logisch dat ook interactieve of multimedia CD-ROM's als computerprogramma beschouwd moeten worden. Deze bevatten een mengeling van tekst, beeld en instructies voor de computer.
Iets lastiger ligt het met DVD's. Deze bevatten vooral beeld en geluid (bijvoorbeeld een film), maar ook interactieve menu's. Het is onduidelijk of de aanwezigheid van die menu's genoeg is om een DVD als "computerprogramma" te zien.
Rechtmatige verkrijger
Een reservekopie van een computerprogramma software mag alleen door de rechtmatige verkrijger gemaakt worden. Hiermee wordt de koper of licentienemer van de software bedoeld. Wie dus een CD-ROM met software koopt in de winkel, mag hiervan een reservekopie maken. Maar software zonder toestemming downloaden "als reservekopie" is verboden.
Dit is een wezenlijk verschil met de kopie voor eigen gebruik (thuiskopie). Deze mag door iedereen gemaakt worden, mits de kopie maar strikt voor eigen oefening, studie of gebruik is. Het downloaden van muziek is dus toegestaan, ook als deze aangeboden wordt zonder toestemming. Het downloaden van software mag niet, tenzij de auteursrechthebbende daarvoor toestemming geeft.
Noodzakelijk als reservekopie
De kopie moet een reservekopie zijn. Bovendien moet deze noodzakelijk voor het beoogde gebruik zijn. Wat dat precies wil zeggen, is onduidelijk omdat er vrijwel geen jurisprudentie op dit gebied is.
De meest voor de hand liggende interpretatie is dat de reservekopie bedoeld moet zijn als vervanging van het origineel, voor het geval het origineel beschadigd of defect raakt. De gebruiker van de software kan dan met de reservekopie verder werken. Eventueel zou de gebruiker ook gelijk met de reservekopie kunnen werken, en wanneer deze defect raakt, het origineel uit de kluis halen en een nieuwe reservekopie voor het dagelijks gebruik kunnen maken.
In een kort gedingzaak over zogeheten "mod chips" voor Sony's Playstation spelcomputers kwam de rechter tot de conclusie dat een reservekopie alleen "noodzakelijk" is wanneer er een redelijke kans is dat het origineel defect of beschadigd kan raken. In overweging 3.11 van het vonnis schreef de rechter:
Sony c.s. hebben voldoende aannemelijk gemaakt dat er geen noodzaak bestaat voor het maken van een reservekopie of backup van een [Playstation]-spel, door te stellen dat de stand van het spel op memorycard wordt opgeslagen, welke memorycard gekopieerd kan en mag worden, teneinde het voortzetten van een spel op een andere [Playstation]-console mogelijk te maken, terwijl een kopie ook voor een beschadiging niet noodzakelijk is, omdat beschadigingen op eenvoudige wijze kunnen worden hersteld. Nu niet is gebleken van de noodzaak voor het maken van een "back-up"of reservekopie, gaat het beroep op art. 45k Aw niet op.
Dit is slechts één vonnis, en ook nog eens in kort geding (waarin niet diep op de zaak wordt ingegaan). Het is dus bepaald geen uitgemaakte zaak dat een reservekopie alleen mag als het origineel snel beschadigt.
Reservekopie en origineel
De reservekopie hoort bij het origineel. De kopie is immers als reserve, als backup van het origineel bedoeld. Dat betekent dus dat de reservekopie niet zomaar los van het origineel gebruikt, laat staan verspreid mag worden.
Een reservekopie mag alleen worden overgedragen samen met het origineel. Als het origineel beschadigd wordt of kwijtraakt, ontstaat er een lastige situatie. In principe mag je in plaats van het origineel dan de reservekopie gebruiken. Maar als je dan alleen de reservekopie los overdraagt, is voor derden niet te zien of het origineel echt beschadigd of kwijt is, of dat je meer dan 1 reservekopie verspreidt. Meerdere reservekopieen aan meerdere personen geven of verkopen mag niet.
Het beste is dus om zuinig te zijn op de originelen. Daar maak je tenslotte ook de reservekopie voor.
Verbieden van reservekopie
In een licentie-overeenkomst kan een bepaling worden opgenomen die de licentienemer (de verkrijger) verbiedt om een reservekopie van de software te maken. De Nederlandse auteurswet zegt niet of zo'n bepaling toegestaan is. Artikel 45k zegt alleen dat een reservekopie maken geen inbreuk op het auteursrecht is. Die formulering betekent niet dat het maken van een reservekopie een recht is.
De Europese Software-richtlijn 91/250/EC (waar artikel 45k vandaan komt) zegt wel expliciet (artikel 5 lid 2):
Het maken van een reservekopie door een rechtmatige gebruiker van het programma kan niet bij overeenkomst worden verhinderd indien die kopie voor bovenbedoeld gebruik nodig is.
Omdat de Nederlandse wet in overeenstemming moet zijn met Europese Richtlijnen, zou de Nederlandse rechter een contractueel verbod op een reservekopie nietig moeten verklaren. Er is tot nu toe geen rechtszaak geweest waar dit punt aan de orde is gekomen.