Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

MP3-zoekmachines en zoeken naar MP3's in het auteursrecht

Zoekmachines maken het mogelijk om snel en effectief te zoeken naar bestanden op Internet die aan bepaalde criteria voldoen. Ze kunnen ook worden gebruikt om te zoeken naar MP3's. De eenvoudigste manier is door als zoektermen de gewenste titel en artiest op te geven samen met het trefwoord "MP3". De zoekmachine zal dan een aantal pagina's retourneren waar links opstaan naar MP3-versies van het gewenste muziekwerk.

Als die MP3's zonder toestemming worden aangeboden, dan rijst de vraag of zoekmachines wel legitiem bezig zijn door downloaden van die MP3's zo makkelijk te maken. In Nederland geldt dat een gespecialiseerde MP3-zoekmachine of sites met links niet per definitie verboden zijn. Wanneer er echter geld verdiend wordt (bijvoorbeeld via advertenties of ringtones) met zo'n site, is er wel sprake van onrechtmatig handelen.

Inhoudsopgave

Algemene zoekmachines

De bekende zoekmachines, zoals Google, Altavista of Ilse, proberen een zo volledig mogelijk overzicht van informatie en bestanden op het Web op te bouwen. Gebruikers kunnen zoekwoorden invullen, en krijgen dan een overzicht met alle bronnen die deze woorden bevatten. Vaak maakt het daarbij niet uit of de bron een Webpagina is, of een Word-document, of een PDF-document. En soms is het ook mogelijk om op andere bestandstypen, zoals afbeeldingen, video en geluid, te zoeken.

Bij zoeken naar dergelijke "multimedia" bestanden wordt meestal niet in de inhoud van die bestanden gekeken. Hier zit immers zelden tekst in die voor een zoekmachine te verwerken is. De zoekmachine gaat dan af op de context. Een afbeelding die "vrijheidsbeeld1.jpg" heet, en die opgenomen is in een pagina die "Foto's van het Vrijheidsbeeld in New York" heet, zou best eens een foto van het Vrijheidsbeeld kunnen zijn. Hetzelfde geldt voor MP3's.

Het kan gebeuren dat een zoekmachine in zijn resultaten een link presenteert naar een bestand dat zonder toestemming online werd gezet. Gezien de omvang van het Web is de kans hierop echter redelijk klein. Omdat zoekmachines in het algemeen een zeer nuttige functie vervullen, lijkt het erg ver te gaan om van zoekmachines in het algemeen te eisen dat zij al het materiaal in hun database controleren op inbreukmakendheid.

Zoekmachines gespecialiseerd in MP3 zoekopdrachten

De meeste zoekmachines richten zich met name op het zoeken in HTML-pagina's, en vergelijkbare tekstuele bestanden. Er bestaan ook gespecialiseerde zoekmachines voor bijvoorbeeld afbeeldingen of geluid. Een belangrijke categorie is de MP3-zoekmachine. Hiermee kan men specifiek zoeken op MP3-versies van bepaalde muziekwerk.

Afgezien van een enkele promotionele actie bieden de grote platenmaatschappijen geen vrij toegankelijke muziekwerken aan in MP3 formaat op Internet. De legaal aangeboden muziek wordt verkocht via beveiligde systemen, en kan niet zomaar worden gedownload. Het lijkt dan ook redelijk om uit te gaan van het standpunt dat elke MP3 die zomaar online staat, zonder toestemming aangeboden wordt tenzij het tegendeel bewezen kan worden. Dit zou betekenen dat MP3-specifieke zoekmachines haast per definitie onrechtmatig bezig zijn, omdat zij vrijwel altijd links zullen aanbieden naar MP3 die zonder toestemming aangeboden worden.

MP3-specifieke zoekmachines worden regelmatig met rechtszaken gedreigd door belangenorganisaties van auteursrechthebbenden. Soms leidt dat tot sluiting van de website, soms niet, en meestal wordt een compromis bereikt waarbij links naar inbreukmakende bestanden gemakkelijk gefilterd kunnen worden. Een paar voorbeelden:

ZoekMP3 / Techno Design

Het bedrijf Techno Design bood via de site ZoekMP3.nl de mogelijkheid om te zoeken naar op Internet te vinden MP3 en andere muziekbestanden. De site indexeerde sites op Internet waar MP3's te vinden waren, en bood een zoekscherm waarmee mensen naar de MP3's die ze zochten, werden doorverwezen. De site bood dus zelf geen MP3's aan.

Stichting BREIN, die in Nederland "de belangen van de rechthebbenden op audio-, video- en interactieve producten beschermt", dagvaardde Techno Design in 2002 omdat met ZoekMP3 ook illegaal aangeboden muziek kon worden gevonden. In het vonnis in eerste instantie (2004) bepaalde de rechter dat Techno Design niet strafbaar was. Het bedrijf hoefde niet zelf te controleren of MP3's rechtmatig aangeboden werden, al waren ze wel verplicht links te verwijderen als ze op de hoogte waren dat deze naar illegaal aangeboden muziek verwezen.

In hoger beroep werd dit vonnis echter vernietigd. Weliswaar vond de rechter:

[Techno Design's] handelwijze is niet zonder meer onrechtmatig jegens al diegenen aan wie het auteursrecht dan wel de naburige rechten op de mp3-muziekbestanden toekomt, ook al is zij bekend met het feit dat degenen die de bestanden openbaar maken inbreuk plegen op de auteursrechten dan wel naburige rechten van derden.

maar er waren bijzondere omstandigheden op grond waarvan er toch sprake was van onrechtmatig handelen. Techno Design wist volgens het Gerechtshof dat "het leeuwendeel van de openbaarmakingen op het World Wide Web van mp3-muziekbestanden ongeautoriseerd is". Ook wist Techno Design dat haar bezoekers met name naar die MP3's zouden zoeken.

Op grond daarvan concludeerde het Hof dat "[Techno Design's] zoekmachine systematisch en structureel zou verwijzen naar ongeautoriseerde openbaarmakingen van auteurs- en nabuurrechtelijk beschermde mp3-muziek-bestanden" en daar geld mee verdiende door advertenties op de zoekpagina's en door het verkopen van ringtones. En geld verdienen met illegaal aangeboden muziek (ook al staat die feitelijk ergens anders) is niet toegestaan.

De Lycos MP3 zoekmachine

In februari 1999 is de zoekmachine Lycos gestart met een gespecialiseerde MP3-zoekmachine. Hiermee was het een stuk gemakkelijker om sites te vinden waar MP3's gedownload konden worden. De RIAA, de Amerikaanse auteursrechten-organisatie, was hier niet blij mee en eiste dat Lycos inbreukmakende links zou verwijderen uit haar database.

Kort daarna kondigde Lycos en de RIAA aan dat zij samen werkten aan een oplossing om ongeauthoriseerde kopi�ren uit de database te weren. De eerste oplossing, een lijst van namen van artiesten en titels van muziekwerken waarop gefilterd moest worden, bleek al snel niet te werken. De namen van MP3-bestanden kunnen immers zeer eenvoudig gewijzigd worden zodat ze niet meer letterlijk overeenkomen met de namen op de "zwarte" lijst.

De database met links naar MP3-bestanden werd beheerd door het Noorse bedrijf FAST Search and Transfer ASA. Ook dit bedrijf kreeg (in Noorwegen) een rechtszaak tegen zich aangespannen door dE RIAA. Inmiddels is men met zowel Lycos als FAST tot een akkoord gekomen, en worden bestanden in de database gefilterd op basis van een lijst die aangeleverd wordt door de RIAA.

De MP3Board index

MP3Board.com biedt een overzicht aan van links naar MP3-bestanden. Deze links worden verzameld door andere sites met links periodiek te bezoeken (spideren) en de daar gevonden links over te nemen. Het bijzondere aan MP3Board is dat wanneer een gebruiker op een link klikt, de site eerst controleert of de link naar het MP3-bestand nog wel werkt. In 2000 dreigde de RIAA met een rechtszaak tegen de beheerders van deze website op grond van aanzetten tot inbreuk en indirecte inbreuk op auteursrechten.

Het bedrijf verweerde zich door te stellen dat zij, net als iedereen, gewoon linkten naar materiaal van derden, en niet konden weten of dat materiaal daar met of zonder toestemming stond. Bij dat verweer was het niet zo handig dat MP3Board expliciet op de site vermeldde dat zij links naar MP3's overnam van sites als 'Super Pirated MP3s.' Ook hadden zij een aparte afdeling die "Legale MP3's" heette. Dat wekt op zijn minst sterk de indruk dat de beheerders wisten dat zij links aanboden naar inbreukmakend materiaal. Onder de Amerikaanse DMCA kun je dan mede-aansprakelijk gehouden worden voor deze inbreuk.

In reactie op het dreigement van de RIAA startte het bedrijf een eigen rechtszaak waarin zij eiste dat de rechtbank verklaarde dat geen inbreuk werd gemaakt. Tegelijkertijd, maar los hiervan, startten de bedrijven Universal Music, Sony Music Entertainment, Warner Music Group, EMI Recorded Music en BMG Entertainment een aparte rechtszaak wegens inbreuk op hun respectieve auteursrechten.

Op dit moment (17-4-2002) is niet bekend wat de uitslag van deze rechtszaken is. Wel biedt MP3board de mogelijkheid om een link naar een inbreukmakend MP3-bestand automatisch te laten verwijderen door de rechthebbende.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018