Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Aansprakelijk voor hyperlinks

De hyperlink of URL is de basis van het internet. Links zijn ongeveer de enige manier om alle informatie te vinden die op internet staat. In de meeste gevallen zijn hyperlinks vergelijkbaar met een bronvermelding: waar komt bepaalde informatie vandaan, of waar is meer over een onderwerp te lezen. Dat is volstrekt legaal. Vandaar dat hyperlinks normaal legaal zijn.

Soms zijn hyperlinks echter niet legaal ("onrechtmatig"). Een link kan wijzen naar bijvoorbeeld een publicatie die auteursrecht schendt, of naar een tekst die smaad of laster bevat. Wie dat weet, of redelijkerwijs moet weten, kan aansprakelijk worden gesteld als hij er toch naar linkt.

Bij zoekmachines en linksites (startpagina's, linkverzamelingen en dergelijke) ligt dit iets anders. Een zoekmachine of linksite die niet filtert, is pas aansprakelijk als hij gewezen wordt op het onrechtmatige karakter. Wie wel filtert, valt onder de hoofdregel van de vorige alinea.

Inhoudsopgave

Wanneer aansprakelijk

Wie weet of redelijkerwijs moet weten van het onrechtmatige karakter van de gelinkte informatie, is aansprakelijk voor die link.

Een hyperlink is in beginsel legaal. Elk ander uitgangspunt zou het hele internet onderuit halen, en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Er moet dus een bijzondere reden zijn om de legger van een hyperlink aan te spreken voor die link. Uit de Nederlandse jurisprudentie blijkt dat de eis is dat de plaatser weet, of redelijkerwijs moet weten, dat de link leidt naar onrechtmatige publicaties. Dit volgt uit de Indymedia/Deutsche Bahn uitspraak, waarin o.a. werd geoordeeld:

Aangezien Indymedia weet dat enkele op haar website geplaatste hyperlinks leiden tot [onrechtmatige publicaties], handelt zij onrechtmatig jegens Deutsche Bahn door geen maatregelen te treffen om verspreiding van de onrechtmatige informatie te staken. Daaraan doet niet af dat Indymedia, als persmedium, de gewraakte informatie niet tot haar eigen informatie maakt. De vraag welke vorm van hyperlinken wordt gebruikt is in dit verband niet van belang. Doorslaggevend is dat Indymedia het technisch mogelijk maakt en laat de informatie te bereiken.

Weten of moeten weten is een lastig criterium. Het zal afhangen van bijvoorbeeld hoe duidelijk de onrechtmatigheid van de informatie achter de link is, wat de relatie is tussen de linker en de informatie en of er iemand over geklaagd heeft.

Het maakt overigens niet uit wat voor soort link je toepast. Een gewone, aanklikbare link of een inline link of framen zijn voor wat aansprakelijkheid betreft in principe hetzelfde. Bij inline links of frames komt er wel bij dat je de indruk wekt dat het materiaal op je eigen site staat. Die associatie kan op zichzelf ook juridische problemen opleveren.

Gronden voor aansprakelijkheid

Aansprakelijk zijn voor een link wil zeggen dat de link onrechtmatig is, en iemand schade bezorgt. De aansprakelijke moet deze schade dan vergoeden. Aansprakelijkheid kan op vele manieren ontstaan.

Auteursrecht

Een hyperlink verwijst naar een werk ergens op internet. Dat werk zal vaak beschermd zijn door auteursrecht (copyright), en niet altijd geeft de aanbieder expliciet toestemming voor het linken. Dat roept dus de vraag op of je ook zonder die toestemming mag linken. In principe mag dat. Lees verder in De inbreukmakendheid van hyperlinks of De inbreukmakendheid van torrent-bestanden.

Merkrecht

Een hyperlink kan soms ook inbreuk op een merkrecht zijn. Dit speelt meestal in de context van advertenties. Wie zijn eigen product of dienst adverteert met de merknaam van een ander, pleegt merkinbreuk. Dat kan ook door die merknaam in een link naar de site je eigen product op te nemen. Lees verder in Domeinnamen en merken.

Smaad en laster

Een andere problematische soort link is de verwijzing naar smadelijke, beledigende of racistische teksten. Het verspreiden van zulk materiaal is onrechtmatig. Willens en wetens daarnaar linken daarom dus ook. In november 2007 werd een hyperlink naar een haatzaaiende publicatie bijvoorbeeld strafbaar verklaard.

Wanneer is iets nu smaad? Wanneer iemands eer of goede naam wordt aangetast, kan sprake zijn van belediging, smaad of laster. Ook als de bewering feitelijk juist is. Er moet een redelijk belang zijn bij de bewering. Ook iemand belachelijk maken in een parodie mag vaak wel. Lees verder in Smaad, laster en belediging op internet.

Instructies om te hacken

Veel telecommunicatiediensten worden tegen betaling aangeboden. Denk bijvoorbeeld aan betaaltelevisie, mobiele telefonie of gewoonweg toegang tot Internet. Met speciale software of door de dienst te 'hacken' is het soms mogelijk te gebruiken van zo'n dienst gebruik te maken zonder te betalen. Dit is echter een misdrijf.

Ook het aanbieden en verspreiden van hulpmiddelen of gegevens om gratis toegang te krijgen tot betaaldiensten is verboden. Uit een arrest van de Hoge Raad blijkt dat ook instructies of een handleiding hoe de beveiliging van een dienst gekraakt kan worden, hieronder gerekend moeten worden.

Het meehelpen aan de verspreiding van zulke hulpmiddelen of instructies is vaak onrechtmatig. Vandaar dat je aangesproken kunt worden bij het linken naar dergelijke cracks, serials generators en andere software of instructies om iets te kraken. Lees verder in Instructies om te kraken.

Links van anderen

Wie anderen toestaat links te plaatsen op zijn site, is niet automatisch aansprakelijk voor die links. Dat is pas het geval als hij gewezen is op het onrechtmatig karakter en het dan niet meteen weghaalt.

Weghalen na klacht

Een "provider" of aanbieder is iemand die materialen van anderen aanbiedt en doorgeeft. Deze is wettelijk niet aansprakelijk voor het aangebodene, mits hij niet filtert en materiaal na een klacht meteen ontoegankelijk maakt. Dat geldt voor grote internetproviders, maar net zo goed voor bloggers, forumbeheerders en anderen die materiaal van anderen aanbieden.

Profielensite CU2 werd in juni 2007 bijvoorbeeld niet aansprakelijk gehouden voor een inline link, omdat zij "onmiddellijk na de melding van [eiseres], inhoudende dat de op haar auteursrecht inbreuk makende afbeelding op de website van CU2 was gezien, deze (link) heeft verwijderd."

In een vonnis uit 2004 (Schlijpers/Nieuw Rechts) vond de rechter de beheerder juist wel aansprakelijk voor inline links. De reden was dat .Nieuw Rechts als beheerder van die site, die openbaarmaking faciliteert en gedoogt.. Had men de link meteen verwijderd, dan was dit vonnis anders uitgevallen.

Selecteren schept aansprakelijkheid

Een provider mag geen enkele selectie toepassen op het materiaal. Alleen dan komt hij in aanmerking voor de wettelijke beperking van aansprakelijkheid voor providers. Wie bijvoorbeeld foto's van leden host, is niet aansprakelijk als die foto's inbreuk blijken te maken op iemands auteursrecht. Mits hij ze natuurlijk weghaalt zodra er een klacht komt. Wie foto.s toegezonden krijgt, de leukste selecteert en die publiceert, is geen hosting provider en kan een rekening van de fotograaf verwachten.

In 2005 werd bijvoorbeeld de site Go2Web veroordeeld tot een kleine 2000 euro schadevergoeding. Leden konden foto's plaatsen, en Go2Web plaatste dan de leukste op de homepage (wat de rechter een "startpagina" noemt). Op grond van dat laatste werd het bedrijf aansprakelijk gehouden:

Een startpagina kan niet aangemerkt worden als onderdeel van ledenpagina's waarop leden foto's en dergelijke kunnen plaatsen en ook daadwerkelijk plaatsen. Dat zo zijnde moet de conclusie zijn dat Go2Web.nl zelf de bewuste foto openbaar gemaakt heeft.

Zoekmachines en linksites

Wie een verzameling links aanbiedt, maakt in principe zelf een selectie en is daarom zelf aansprakelijk voor de links. Wanneer de links automatisch worden verzameld, zoals bij een zoekmachine, ligt dat anders.

Linkverzamelingen, zoals startpagina's, de Open Directory of Yahoo! zijn al zo oud als het internet. Het is legaal om dergelijke sites te bouwen, omdat linken op zichzelf tenslotte legaal is. Ook hier geldt, pas in bijzondere omstandigheden wordt dat anders.

Een zoekmachine is volgens de wet net zo goed een provider van informatiediensten als een website-beheerder. Een verschil is wel dat dat zoekmachines met een volledig geautomatiseerd proces het Web doorlopen, en gevonden werken en in een index plaatsen. De beheerders controleren het materiaal dus niet. In een al wat oudere zaak, over een MP3-zoekmachine, vond de rechter dan ook dat bij zoekmachines een andere regel moest gelden:

De handelwijze [van de zoekmachine] is niet zonder meer onrechtmatig jegens al diegenen aan wie het auteursrecht dan wel de naburige rechten op de mp3-muziekbestanden toekomt, ook al is zij bekend met het feit dat degenen die de bestanden openbaar maken inbreuk plegen op de auteursrechten dan wel naburige rechten van derden. Onderzocht moet derhalve worden of die handelwijze in de bijzondere omstandigheden van dit geval desalniettemin als onrechtmatig moet worden gekwalificeerd.

Pas als er iets bijzonders is, kan een zoekmachine dus aansprakelijk zijn. Bij die MP3-zoekmachine was dat zo. De site wist dat "het leeuwendeel van de openbaarmakingen op het World Wide Web van mp3-muziekbestanden ongeautoriseerd is". Ook wist de site dat haar bezoekers met name naar die MP3's zouden zoeken. Bovendien verdiende de site geld met advertenties bij die links. En daarom werd de site veroordeeld.

De grenzen voor linksites en zoekmachines zijn dus:

  1. het soort materialen dat je indexeert (waar je links naar verzamelt) wordt overwegend illegaal aangeboden
  2. je weet dat je bezoekers met name naar de illegaal aangeboden materialen zoeken
  3. je verdient daar geld mee

Een site handelt niet onrechtmatig als er bij zoekresultaten ongewenste links verschijnen.

Zoekmachines proberen zo veel mogelijk relevante informatie aan te bieden, maar niet iedereen is blij met die resultaten. Het kan gebeuren dat de zoekmachine een verkeerde associatie legt, bijvoorbeeld omdat iemands naam met sekssites in verband wordt gebracht omdat die sekssites die naam gebruiken om bezoekers te trekken. Toch zijn zoekmachines daar niet aansprakelijk voor. Dit blijkt uit een vonnis van mei 2007 over zoekmachine Google. Het ging daar om links naar sekssites die verschenen wanneer mensen naar een tv-presentatrice zochten. De kern van het vonnis:

De zorgplicht van Google reikt niet zover dat zij aansprakelijk is voor de bereikbaarheid van die informatie van die ander, indien zij niet weet of redelijkerwijs behoort te weten dat die informatie apert onrechtmatig is. In dit geval was het voor Google redelijkerwijs onmogelijk om tot de conclusie te komen dat de informatie niet correct was.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018