Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Het verwijderen van simlocks van mobiele (GSM) telefoons

Een mobiele telefoon (GSM) met simlock is geprogrammeerd om alleen met SIM-kaarten van ��n bepaalde telecomaanbieder te werken. De klant kan zo niet overstappen naar een andere aanbieder met die telefoon. Dankzij deze techniek worden mobiele telefoons vaak gratis of goedkoop aangeboden bij een abonnement of prepaid toegang. De provider kan de kosten van de telefoon terugverdienen met de gesprekskosten.

In Nederland moet een simlock één jaar na aanschaf verwijderd worden door de provider (gratis!) als de klant daarom vraagt. Mensen doen dit ook wel zelf, met op internet gevonden codes, of schakelen een bedrijf in om hun toestel simlock vrij te maken. Dit soort unlocken is legaal maar gebeurt natuurlijk wel op eigen risico. Het laten aanpassen of vervangen van de firmware (de software in de telefoon) is daarentegen illegaal, want het schendt het auteursrecht.

Inhoudsopgave

Hoe werkt een simlock

Een simlock is een schakeling of stukje software in een mobiele telefoon dat controleert of de gebruikte SIM wel hoort bij een bepaalde provider. Zo niet, dan weigert de telefoon die SIM.

Om met een mobiele telefoon (GSM) te bellen, is een zogeheten simkaart nodig die in de telefoon geplaatst wordt. Deze Subscriber Identity Module (SIM) bevat gegevens van de gebruiker van de GSM telefoon, met name het 06-telefoonnummer waarmee hij belt en de naam van de provider (aanbieder), zoals in Nederland KPN, T-Mobile of Vodafone. Standaard accepteert een mobiele telefoon elke SIM-kaart, zodat wisselen van telefoon een kwestie is van de SIM omruilen.

Bij GSM's met een simlock gaat dit niet op. Een simlock is een schakeling of stukje software in een mobiele telefoon dat controleert of de gebruikte SIM wel hoort bij een bepaalde provider. Wordt een SIM van een andere provider geplaatst, dan zal de telefoon niet werken. Heel formeel heet dit een service provider lock, omdat er ook nog andere locks mogelijk zijn.

Simlocks maken mobiele telefoons goedkoper, omdat de provider dankzij de simlock zeker weet dat de klant niet snel overstapt naar de concurrent. Hij kan dan de telefoon (bijna) gratis weggeven bij een abonnement, en de kosten van de telefoon doorberekenen in de tarieven voor gesprekken of SMS-berichten.

iPhone unlocken in Nederland: is het legaal?
Bij de Apple iPhone zit een heel ander soort simlock. Bovendien is het uitschakelen van die 'lock' een stuk lastiger dan een code invoeren. De (il)legaliteit van het unlocken van de iPhone wordt besproken in een driedelige serie bij Macwereld.nl.

Verplicht verwijderen

Een provider die een mobiele telefoon levert bij een abonnement is verplicht om na een jaar de simlock van die telefoon te verwijderen. Hij mag daarvoor geen kosten rekenen. De provider is niet verplicht om mee te werken aan eerdere verwijdering van de simlock.

Soms willen klanten toch graag met die telefoon overstappen naar een andere provider. Zij moeten dan de simlock (laten) verwijderen. In Nederland hebben de providers onderling afgesproken dat zij simlocks een jaar na aankoop zullen verwijderen. Wie meer dan 12 maanden na aankoop geen medewerking van zijn provider krijgt, kan een klacht indienen via Consuwijzer. Er zijn bij de OPTA geen problemen bekend met het verwijderen van simlocks na een jaar.

Deze regel heeft de goedkeuring van de OPTA, maar is niet op een wet, AMvB of ander overheidsbesluit gebaseerd. De OPTA wilde dit in 2002 al wettelijk vast laten leggen, maar dat is er nooit van gekomen. In 2006 schreef het ministerie van Economische Zaken nog dat men onvoldoende aanleiding zag om hierover regelgeving in te voeren.

De juridische constructie is dat een simlock mag omdat de telefoon afbetaald wordt door 12 maanden abonnement. Daarom mogen er geen kosten meer verbonden zijn aan het verwijderen van een simlock door de provider.

Deze plicht geldt voor de provider, en niet voor de fabrikant van de telefoon. Een operator zoals KPN of T-Mobile mag dus niet doorverwijzen naar Nokia of wie dan ook de fabrikant is voor het unlocken. De provider is overigens niet per se hetzelfde bedrijf als de winkel waar het abonnement is afgesloten.

Unlock-codes

Verspreiden en gebruik van sim unlock codes is legaal. Unlocken moet wel vóór het eerste gebruik van het toestel gebeuren.

Unlock-codes invoeren

Een simlock verwijderen ("unlocken") gebeurt vaak door een speciale code in te voeren. Die zogeheten unlock-codes zijn vaak op internet te vinden, en er zijn ook bedrijven die beschikken over die codes en tegen betaling daarmee toestellen unlocken. Dit is allemaal volstrekt legaal. Een simlock verwijderen door een code in te voeren, is toegestaan. Codes zijn gewoon getallen, en er is niets mis met verspreiden of gebruiken van zulke getallen.

Vóór eerste gebruik

De enige beperking is dat het unlocken moet gebeuren vóór het eerste gebruik van het toestel. Dit blijkt uit een rechtszaak uit 2002. De gebruiksvoorwaarden van bijna elk abonnement bepalen dat de klant de telefoon in het eerste jaar niet mag unlocken. En als je een contract aanvaardt, moet je je houden aan de beperkingen die daar in staan.

Geen garantie

Deze vorm van unlocken is wel geheel op eigen risico van de eigenaar. De provider is niet verplicht een nieuw toestel te leveren of het toestel te repareren als dit niet meer goed werkt na een foutieve unlock code. Wie zijn toestel op deze manier laat unlocken door een bedrijf, kan schadevergoeding van dat bedrijf eisen als het misgaat. Zo'n bedrijf zal deze aansprakelijkheid meestal uitsluiten.

Het bedrijf mag natuurlijk wel gewoon geld vragen voor het verrichten van deze dienst. De hierboven genoemde plicht om, na 1 jaar, gratis te unlocken geldt alleen voor de provider bij wie je de telefoon koopt (samen met het abonnement).

Geen koppelverkoop

Volgens sommigen zou het gebruik van simlocks een vorm van verboden koppelverkoop opleveren. Er worden inderdaad twee dingen gebundeld (een abonnement en een telefoon), maar dat is geen koppelverkoop, laat staan illegale koppelverkoop.

Koppelverkoop is alleen verboden als de producten los van elkaar staan, de leverancier een machtspositie heeft en er bovendien een substantieel deel van de markt door de koppeling aangetast wordt. Daar is geen sprake van bij abonnementen met gesimlockte telefoons.

De Nederlandse telecom-markt kent voldoende concurrentie. Bovendien zijn providers verplicht om na een jaar de simlock te verwijderen. Klanten worden dus niet gehinderd om over te stappen naar een andere telecomaanbieder. Dit werd ook bevestigd in een onderzoek van de OPTA van een paar jaar geleden.

Geen hacken

Een simlock van iemands telefoon verwijderen is geen computercriminaliteit. Het verbod op het doorbreken van een "technische voorziening" uit de Auteurswet geldt niet voor simlocks, want dat zijn geen auteursrechtelijk beschermde werken.

Met name uit Amerika komen nog wel eens nieuwsberichten aanwaaien waarin simlocks verwijderen als computercriminaliteit wordt aangemerkt. Dat is in Nederland anders. Het 'hacken' van je eigen telefoon -of die van een klant, op diens verzoek- is volstrekt legaal.

Computervredebreuk

Op zich is het gebruiken van andermans toegangscodes, wachtwoorden en dergelijke een vorm van computercriminaliteit. Dat heet "binnendringen in een geautomatiseerd werk" of ook wel computervredebreuk en is strafbaar. Een unlock-code is met enige fantasie nog wel te zien als een toegangscode: er wordt een beperking in het apparaat opgeheven.

Van computercriminaliteit is echter alleen sprake als je het tegen de wil van de eigenaar doet. Stemt de eigenaar er mee in, dan is er niets strafbaars aan. En omdat het unlocken met zo'n code gebeurt door de eigenaar van de telefoon, of door een bedrijf op verzoek van de eigenaar, is er geen sprake van computercriminaliteit.

Omzeilen van technische voorziening

De Amerikaanse DMCA, en ook de Nederlandse auteurswet, verbieden het omzeilen van wat heet "effectieve technische voorzieningen voor de bescherming van een werk." Hiermee wordt gedoeld op bijvoorbeeld kopieerbeveiligingen voor films of muziek, waarmee je gratis betaaltelevisie kunt kijken of muziek kunt kopiëren. Deze regels gelden echter niet voor simlocks.

Een simlock is geen werk in de zin van de Auteurswet, zo bepaalde de rechter in dat vonnis uit 2002. Het omzeilen van de beveiliging op de simlock is dan ook geen overtreding van de DMCA of de Nederlandse Auteurswet.

Flashen van firmware

Het gebruiken of verspreiden van aangepaste firmware is verboden. Dit is schending van het auteursrecht (behalve bij opensource firmware).

Een bijzondere manier om simlocks, en ook wel andere functionaliteit of beperkingen, van een mobiele telefoon te verwijderen is flashen. Dat wil zeggen dat de firmware, de software in het toestel, geheel of gedeeltelijk wordt vervangen door een aangepaste versie. De aanpassing is dan bijvoorbeeld het omzeilen van de controle van de sim.

De firmware is een stuk software en wordt dus beschermd door auteursrecht. Het maken of verspreiden van zulke 'gehackte', aangepaste firmware is inbreuk op het auteursrecht en dus niet toegestaan. De maker van de firmware heeft geen toestemming gegeven voor verspreiding van die firmware, en al helemaal niet in de gehackte vorm.

Dat geldt ook voor je eigen telefoon. Weliswaar mag je beschermde werken kopiëren voor strikt eigen gebruik (de thuiskopie), maar dat geldt nou net niet voor computerprogramma's. Je mag wel een reservekopie maken van firmware uit je telefoon, maar dat omvat niet het recht deze aan te mogen passen.

Natuurlijk mag je wel open-source firmware installeren. De makers daarvan staan je toe die daarvoor te gebruiken, en de maker van de telefoon kan je niet verbieden om andermans firmware op je telefoon te laden. Hij kan het wel onmogelijk maken met een technische beveiligingsmaatregel. In dat geval heb je een probleem, want zo'n maatregel omzeilen is op zichzelf verboden, ook als je het voor een legitiem doel doet. Zie deze zaak over flashcards waarbij ook werd betoogd dat mensen een beveiliging moesten kunnen omzeilen om legale software op hun spelcomputers te kunnen draaien. Daar ging de rechter niet in mee.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018