Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Intellectueel eigendom

Internetrecht: Actualiteiten en commentaar

Intellectueel eigendom: De laatste berichten van de Iusmentis blog

XML error: > required at line 32

Lees alle berichten op mijn blog.

Met mijn nieuwsbrief krijg je de laatste blogs wekelijks in je mailbox.

Intellectueel eigendom is de verzamelnaam voor rechten op intellectuele creaties, zoals teksten, foto's, software, uitvindingen, merknamen en waardevolle kennis. Via wetten zoals de auteurswet en de octrooiwet wordt intellectueel eigendom beschermd.

Door ICT-jurist Arnoud Engelfriet (blog, contact).

Voor veel mensen is de term "intellectuele eigendom" (IE) of "intellectuele eigendomsrechten" (IER) gelijk aan auteursrecht, octrooien, merken en databankrechten. Intellectuele eigendom wordt steeds belangrijker voor computers, programmeren en ICT in het algemeen.

Gerelateerd: Auteursrecht, Databanken en databankrecht, Merken, Octrooien

Alle artikelen

Intellectuele en industriële eigendom

Juristen maken vaak onderscheid tussen intellectuele en industriële eigendom. Intellectuele eigendom betreft dan auteursrecht en naburige rechten, terwijl "industriële eigendom" gebruikt wordt voor octrooien, merken, handelsgeheimen (trade secrets), kwekersrechten enzovoorts. Dit onderscheid kwam voort uit het feit dat industriële eigendomsrechten vooral in de industrie werden gebruikt, terwijl intellectuele eigendom het domein was van auteurs, artiesten en andere creatievelingen.

Tegenwoordig is het onderscheid tussen beiden zo goed als verdwenen. De meeste mensen gebruiken "intellectuele eigendom" als algemene term, en laten hieronder ook zaken als octrooien vallen die traditioneel "industrieel" geacht werden.

IE en IER

De term intellectuele eigendom (IE) wordt soms gebruikt ter onderscheid van intellectuele eigendomsrechten (IER). In dat geval betekent de term IE een (abstract) voortbrengsel van de geest, terwijl de term IER een juridisch recht ter bescherming daarvan aanduidt. Zo is bijvoorbeeld een uitvinding een vorm van IE, welke kan worden beschermd door het IER "octrooi". Een origineel artikel is IE en automatisch beschermd door het IER "auteursrecht".

In deze betekenis wordt echter meestal de Engelstalige afkorting IPR (Intellectual Property Rights) gebruikt.

De term IE wordt ook wel gebruikt om zaken aan te duiden waar geen apart recht voor bescherming voor bestaat. Een uitvinding kan worden beschermd door een octrooi. Een origineel werk is beschermd door het auteursrecht. Een onderscheidende productnaam kan worden geregistreerd als een merk. Dit zijn dus vormen van IER. Echter, bijvoorbeeld een domeinnaam of een handelsgeheim (trade secret) kunnen wel worden beschouwd als intellectuele eigendom, maar er is geen apart recht waarmee deze te beschermen zijn. Daarom kunnen deze wel IE maar geen IER worden genoemd.

Vormen van IE

Er zijn veel soorten intellectuele eigendom. Deze site richt zich echter op die soorten die het belangrijkste zijn voor ICT. Dit zijn:

Octrooien

Een octrooi (ook wel patent genoemd) is het exclusieve recht om een uitvinding te mogen maken, gebruiken of verkopen in een bepaald land. Om een octrooirecht te verkrijgen, moet de uitvinder een aanvraag indienen bij een Octrooiraad. Een octrooi biedt zeer krachtige juridische remedies tegen inbreukmakers, zelfs tegen inbreukmakers die dezelfde uitvinding geheel onafhankelijk hebben ontwikkeld.

Auteursrecht

Een van de meest zichtbare rechten die de maker heeft op een werk is het auteursrecht (copyright) daarop. Vrijwel elke publicatie, elektronisch of niet, is beschermd door het auteursrecht. Over het algemeen geldt dat een werk beschermd is wanneer het wordt gemaakt. Het is dus niet nodig om auteursrecht aan te vragen. Sommige landen geven echter extra bescherming aan werken waarvan de auteursrechten zijn geregistreerd. Het is niet toegestaan om een auteursrechtelijk beschermd werk te gebruiken of te verspreiden zonder toestemming van de auteur.

Merken en handelsnamen

Een merk is, kort gezegd, een teken dat wordt gebruikt om goederen of diensten in het economisch verkeer aan te duiden. Merken zijn vaak woorden of afbeeldingen (zoals logo's). Soms kunnen ook kleuren of geluiden als merk worden beschermd. Meestal is het nodig om een teken als merk te registreren bij een Merkenbureau alvorens het beschermd is door de merkenwet. De houder van een merk kan anderen verbieden om bepaalde goederen of diensten aan te bieden onder het merk of een sterk gelijkend teken. Ook is het vaak mogelijk om op te treden tegen gebruik van het merk dat afbreuk doet aan de reputatie daarvan.

Verwant aan het merkenrecht is de handelsnaam. Dit is, kort gezegd, de naam van een bedrijf. Het handelsnaamrecht overlapt gedeeltelijk met het merkenrecht. Er zijn echter essentiële verschillen. Een handelsnaam mag beschrijvend zijn, en een merk niet. Daarnaast moet een merk worden aangevraagd, en een handelsnaam is automatisch beschermd.

Databankrechten

Databankrechten zijn een relatief nieuw fenomeen binnen het IE-recht. Tot vrij kort geleden waren verzamelingen feiten alleen onder het auteursrecht beschermd wanneer de verzameling origineel was, bijvoorbeeld een bloemlezing of top 10. De Europese Unie heeft in 1996 een Richtlijn aangenomen om een apart recht (sui generis) voor de bescherming van databanken in te stellen. Dit recht beschermt het opvragen van gegevens uit databanken en het beschikbaar maken van de databank zelf.

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018