Domeinnamen en merken
Categorieën
Zie ook
Domeinnamen zijn een belangrijk onderdeel van het Internet. Zonder namen kunnen mensen moeilijk onthouden welke computer nu ook weer de webserver van Microsoft is, en welke de mailserver van hun provider. Domeinnamen worden ook steeds belangrijker voor marketing en promotie van producten en diensten. Echter, domeinnamen zijn uniek, terwijl de merknamen voor producten en diensten dat niet altijd zijn. Dit leidt dan al snel tot conflicten.
Inhoudsopgave
Domeinnamen
Computers op internet gebruiken numerieke adressen, de IP-adressen, om met elkaar te communiceren. Voor mensen zijn namen makkelijker te onthouden. Het oorspronkelijke systeem was gewoon een tekstbestand met een lijst van alle namen en IP-adressen. Dit is nu vervangen door het Domain Naming System of DNS.
Uniek adres
Elke computer die op het internet is aangesloten, heeft een uniek adres, het zogeheten IP-adres. Dit is een reeks van vier cijfers met punten er tussen, bijvoorbeeld 127.0.0.1 of 131.155.140.135. Aan de hand van dit adres kan de ene computer informatiepakketjes versturen naar de andere. Echter, voor mensen zijn zulke getallenreeksen lastig te onthouden.
Tekstbestand
Al snel werd er dan ook een naamsysteem ingevoerd. Elke computer kreeg een unieke naam, en naam plus adres van alle computers werden vastgelegd in een simpel tekstbestand ergens op de computer. Dit bestand, hosts.txt, bestaat nu nog, al is het nu minder belangrijk geworden.
Omdat het aantal computers op Internet in de jaren tachtig snel groeide, bleek de hosts.txt aanpak niet meer te voldoen. Het bijhouden van namen van nieuw bijgekomen was nauwelijks nog mogelijk, en het bestand werd dusdanig groot dat het opzoeken van adressen daaruit erg traag werd. Om dit probleem op te lossen, introduceerde Paul Mockapetris een nieuw, schaalbaar systeem voor naamgeving van computers op Internet. Dit werd het Domain Naming System of DNS zoals wij dat kennen.
Hiërarchische boom
Het Domain Naming System (DNS) hanteert namen voor computers op internet die opgebouwd zijn als een hiërarchische boom. Er zijn een paar top-level domeinen, zoals '.com', '.org' en '.nl'. Daaronder vallen de second-level domeinen: 'iusmentis.com' of 'overheid.nl'. Ook mogelijk zijn third-level domeinen zoals 'blog.iusmentis.com' of 'zoeken.rechtspraak.nl'. Op elk niveau worden domeinnamen door een andere instantie beheerd.
Domeinen en subdomeinen
In DNS heeft een computer niet meer een naam, maar een naam binnen een domein. Het systeem is georganiseerd als een hiërarchische boom. Aan de wortel (wat binnen de computerwereld de top van de boom is, dit in tegenstelling tot de biologie) liggen een aantal top-level domeinen zoals .com, .net, .org, .edu of .gov. Binnen deze top-level domeinen kunnen weer second level domeinen worden gedefinieerd, zoals ibm.com of stanford.edu. Daarbinnen zijn ook weer subdomeinen mogelijk, zoals maths.stanford.edu en physics.stanford.edu.
Elk (sub)domein bevat weer een aantal namen, bijvoorbeeld www.maths.stanford.edu of mail.physics.stanford.edu. Aan deze namen kunnen dan IP-adressen worden gekoppeld. De vertaling van naam naar IP-adres gebeurt door zogeheten nameservers. Het is, door de hiërarchische opzet, nu mogelijk om een nameserver alle namen binnen maths.stanford.edu te laten beheren, en een andere nameserver alle namen binnen physics.stanford.edu. Daarbij komt dan nog een nameserver voor stanford.edu, die weer bijhoudt welke subdomeinen er bestaan.
Opzoeken van een IP-adres
Stel, een gebruiker wil graag het IP-adres van www.maths.stanford.edu weten. Zijn computer raadpleegt hiertoe de nameserver van het .edu top-level domein (een zogenaamde root nameserver). Deze ziet dat het gaat om een naam binnen het stanford.edu domein, en verwijst de vragende computer door naar de nameserver van dat domein. Deze nameserver ziet dat het om het maths subdomein gaat, en verwijst op zijn beurt weer door naar de bijbehorende nameserver. Deze nameserver ziet dat het om een naam binnen zijn eigen domein gaat, en meldt het bijbehorende IP-adres terug. Zo hoeft er geen enkele nameserver alle informatie over de hele DNS bij te houden.
Zware belasting
Inmiddels is het systeem al een kleine vijftien jaar in gebruik en beginnen de eerste problemen zichtbaar te worden. Er zijn nu erg veel second level domeinnamen, met name binnen het .com top-level domein. Dit betekent een zware belasting voor de root nameservers, die immers al die second level domeinnamen moeten bijhouden. Ook blijkt het aantal top-level domeinnamen nu nogal beperkt. Dit wordt echter binnenkort opgelost door de introductie van een aantal nieuwe top-level domeinnamen.
Merken
Domeinnamen botsen soms met het merkrecht. Iemand kan andermans merknaam, of een woord dat daarop lijkt, als domeinnaam aanvragen. Een ander probleem is dat meerdere mensen hetzelfde merk voor verschillende diensten kunnen hebben, terwijl er slechts één domeinnaam met een bepaald woord er in kunnen hebben.
Registratie van merken
Een groter probleem dat zich de laatste jaren heeft geopenbaard komt uit de merkenwereld. Om producten en diensten van elkaar te kunnen onderscheiden worden ze voorzien van merken. In de Benelux is het verplicht om een merk te registreren bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom om een merkrecht te verkrijgen. Zonder registratie kan de gebruiker van een "merk" niet optreden tegen namaak en gebruik van dat "merk".
Meerdere merken en dezelfde domeinnaam
Bij registratie van een merk wordt (afhankelijk van het merkenbureau) gecontroleerd of het merk al bestond, of sterk lijkt op een bestaand merk. Hierbij wordt alleen gekeken naar andere merken voor vergelijkbare producten of diensten. Zo kan het gebeuren dat bijvoorbeeld het merk Ajax kan bestaan voor brandblussers, een voetbalclub en een schoonmaakmiddel. Deze drie producten hebben immers niets met elkaar te maken, en de drie merkhouders hebben dus geen last van elkaar. Pas wanneer bijvoorbeeld de fabrikant van de brandblussers voetbalshirts gaat verkopen, ontstaat er een probleem.
Binnen het DNS is het echter technisch niet mogelijk om twee instanties een gelijkluidende domeinnaam toe te kennen binnen eenzelfde top-level domein. Het domein ajax.nl (binnen het top-level .nl) wordt door één nameserver beheerd, en het subdomein www.ajax.nl kan door die nameserver maar naar één adres worden vertaald. De fabrikant van de brandblussers en de voetbalclub kunnen dus geen gebruik maken van ajax.nl als de maker van het schoonmaakmiddel de domeinnaam eerder had geregistreerd. Het moge duidelijk zijn dat dit kan leiden tot ruzie.
Domeinkaping
De problematiek tussen domeinen en merken wordt met name zichtbaar bij de zogeheten domeinkapers. Dit zijn bedrijven die op grote schaal domeinnamen registreren die overeenkomen met een merk van een ander, in de hoop deze namen met winst door te kunnen verkopen aan de merkhouder. Merkhouders zijn daar uiteraard niet blij mee. Er zijn dan ook al veel rechtszaken gevoerd over "gekaapte" domeinnamen.
Opeisen van domeinnamen
Het merkrecht geeft de houder van een merk het recht om op te treden tegen gebruik van het merk in het economisch verkeer. Het verkopen van een Internet-domeinnaam waar het merk in zit, kun je zien als gebruik van het merk, en dat kan de merkhouder dus verbieden. Op die manier zijn al vele domeinnamen opgeëist door merkhouders.
De bekendste zaak in Nederland betrof het bedrijf Namespace. Dit bedrijf had zo'n 45.000 domeinnamen geregistreerd, waaronder allerlei merken, namen van bekende Nederlanders en allerlei algemene woorden. De merkhouders van de betreffende merken hebben in een aantal processen, waaronder eentje met zo'n 160 eisers tegelijk, deze namen op weten te eisen. Toen kwam vervolgens de rekening van de top-level beheerder voor het registreren van 45.000 second-level domeinnamen, en was het snel gedaan met het bedrijf.
Internationaal
Ook internationaal speelt deze problematiek. De situatie is daar nog een graadje erger, want kan een Nederlandse merkhouder optreden tegen een Amerikaan die in de VS het Nederlandse merk als domeinnaam registreert? En zo ja, hoe kan hij dan het vonnis ten uitvoer leggen in de VS?
Na jaren met deze problemen te hebben geworsteld, is er nu een arbitrage-procedure in het leven geroepen voor alle domeinnamen binnen de .com, .org en .net top-level domeinen. De uitspraken van de arbiters zijn bindend, en alle providers moeten deze volgen. Die Nederlander kan nu dus naar een arbiter stappen, zijn merk voorleggen en aantonen dat de Amerikaan inderdaad zijn merk heeft willen registreren. Als de arbiter dan beslist dat de naam overgedragen moet worden, dan zal de provider van de Amerikaan dit doen. Er is dan geen (internationale) rechtszaak meer nodig.
