Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Aansprakelijkheid van providers

Wie een dienst aanbiedt die bestaat uit het verlenen van toegang tot informatie, of het doorgeven van informatie, is volgens de wet een "provider". Naast aanbieders van toegang tot Internet zijn dus ook beheerders van websites "providers" in de zin van de wet.

Een Internet-provider heeft in het Nederlands recht een moeilijke positie. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een zalenverhuurder of telefoonmaatschappij kan hij prima alle gangen van zijn abonnees of gebruikers nagaan en dus (in theorie) alle onrechtmatige zaken gepleegd door die abonnees voorkomen of op zijn minst tegenhouden. In hoeverre is hij dan aansprakelijk als hij dat niet doet? En hoe ver moet hij daarin gaan?

Inhoudsopgave

De Richtlijn Elektronische Handel

De basis voor aansprakelijkheid van providers is de Europese Richtlijn 2000/31/EG "betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt", kortweg de Richtlijn inzake elektronische handel. Op basis van deze Richtlijn is artikel 6:196c van het Burgerlijk Wetboek ingevoerd, dat regelt hoe en wanneer Nederlandse providers aansprakelijk zijn.

Voor aansprakelijkheid van providers maakt de wet onderscheid tussen twee soorten providers: de access provider die slechts doorgeeft, en de hosting provider die informatie opslaat én doorgeeft. Onder die laatste categorie vallen niet alleen webhosting diensten maar ook webforums en soms zelfs weblogs.

Naast deze civielrechtelijke aansprakelijkheid is er natuurlijk ook het strafrecht. Doorgeven of publiceren van informatie kan strafbaar zijn. Internetproviders, zowel access providers als hosting providers, kunnen hiervoor vervolgd worden. Lees meer in Strafrechtelijke aansprakelijkheid van providers.

Access providers

Een access provider is niet aansprakelijk voor de informatie die hij doorgeeft, zolang hij maar niet filtert of wijzigt.

Toegang en doorgifte van informatie

Een access provider geeft iemand toegang tot een communicatienetwerk en geeft informatie van en naar zijn klanten door. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk de internetprovider, alhoewel ook beheerders van telefoonnetwerken onder deze definitie vallen.

Niet aansprakelijk

Volgens de wet (art. 6:196c BW) is een access provider niet aansprakelijk voor de informatie die hij doorgeeft. Dit geldt echter alleen wanneer hij niet het initiatief tot het doorgeven van de informatie neemt, en niet bepaalt aan wie de informatie wordt doorgegeven. Ook mag de provider de doorgegeven informatie niet selecteren of wijzigen. De provider moet dus echt als "doorgeefluik" fungeren. De Europese Richtlijn noemt dit mere conduit.

Dit betekent dat een zogeheten access provider (Internet-aanbieder of ISP) niet aansprakelijk is voor de activiteiten van haar klanten, mits ze maar geen actief toezicht houdt op wat die klanten doen. Een provider die dus bijvoorbeeld de gesprekken in haar chatbox in de gaten houdt, aanvaardt daarmee de verantwoordelijkheid voor de inhoud van de gesprekken. Dit kan in sommige gevallen tot problemen leiden. Een Internet- provider die binnenkomende e-mail controleert op virussen, en besmette bijlagen verwijdert, wijzigt de informatie die hij doorgeeft. Is hij daarmee aansprakelijk voor schade als er toch een virus doorheen slipt?

Tijdelijke opslag (caching)

De access provider mag informatie tijdelijk opslaan (cachen) ten behoeve van de doorgifte. Zo kan een internetprovider bijvoorbeeld webpagina's die een klant uit de VS of Australië opvraagt, tijdelijk bewaren zodat de volgende klant ze sneller krijgt. Dat verandert juridisch niets; hij blijft een doorgeefluik en is niet aansprakelijk voor wat er in de cache staat.

Hosting providers

Een hosting provider is pas aansprakelijk als hij weet van de onrechtmatige informatie en dan niet ingrijpt.

Bewaren en doorgeven van informatie

Een hosting provider bewaart informatie van anderen en geeft die door wanneer iemand daar om vraagt. Denk bijvoorbeeld aan een webhoster, die websites van klanten beheert en anderen in staat stelt die sites te benaderen. Maar ook een web forum, waar mensen kunnen discussiëren met elkaar, is te zien als een hosting provider. Ook een forum biedt de dienst van het bewaren en doorgeven van informatie aan tenslotte.

In principe kan een hosting provider alle informatie 'screenen' voordat hij deze opslaat of doorgeeft, net zoals een uitgever van een tijdschrift. Dat is echter niet praktisch. Vandaar dat de wet hier een soepeler regime kent dan voor die uitgever.

Weten of behoren te weten

De eis is dat een provider weet "of redelijkerwijs behoort te weten" dat het materiaal onrechtmatig is. Weten is één ding. Behoren te weten vereist een inschatting. En die plaatst providers in een lastige positie. Verwij deren ze te snel, dan kan de klant ze aanklagen wegens contractbreuk of wanprestatie. Die betaalde immers voor hosting, en de provider leverde geen hosting. Maar verwijderen ze niet, dan kunnen ze door de klager worden aangeklaagd wegens inbreuk, smaad of wat er dan ook maar voor onrechtmatigs gehost werd.

Uit de rechtspraak blijkt dat een hosting provider moet verwijderen als het onrechtmatig karakter "evident" is. Een handleiding over hoe de Duitse spoorwegen te saboteren was evident onrechtmatig, zo oordeelde de rechter in Deutsche Bahn vs XS4All. En die volledige kopie van de nieuwste Hollywood-blockbuster is dat ook. Maar wat te denken van een vermeend smadelijke publicatie of een kritische cartoon over het koningshuis? Majesteitsschennis of meningsuiting?

Notice and takedown

Veel providers kiezen daarom voor een "notice and takedown" systeem: de klager moet aannemelijk maken dat zijn claim juist is, en liefst ook instaan voor de schade als de claim onjuist blijkt. Daarna verwijdert de provider het materiaal. Een dergelijke procedure is vaak in de algemene voorwaarden van de provider geregeld, zodat de klant akkoord moet gaan met deze procedure. Hij kan dan de provider niet meer aansprakelijk stellen als de procedure correct gevolgd is.

Afgifte van adresgegevens

Een andere aanpak is niet de provider, maar gewoon de klant aansprakelijk te stellen. Die publiceert tenslotte de informatie.

Om iemand aansprakelijk te stellen voor onrechtmatig gedrag op internet, zijn zijn adresgegevens nodig. In de meeste gevallen heeft alleen zijn provider die gegevens. Op grond van jurisprudentie zijn providers verplicht deze NAW-gegevens af te geven als de eiser daar een redelijk belang bij heeft. Lees meer in Afgeven van klantgegevens.

Screenen, filteren en wijzigen van informatie

Uit het bovenstaande blijkt wel dat een provider terughoudend moet zijn met het screenen, filteren of wijzigen van informatie. De wet ontslaat providers alleen van aansprakelijkheid als ze informatie ongewijzigd doorgeven. Ergens wel logisch: wie kan filteren, kan meteen controleren of alles wel in orde is.

Dat geldt bij sites waar anderen materiaal mogen publiceren net zo goed als bij een professionele webhoster. In 2005 werd bijvoorbeeld de site Go2Web veroordeeld tot een kleine 2000 euro schadevergoeding. Leden konden foto's plaatsen, en Go2Web plaatste dan de leukste op de homepage (wat de rechter een 'startpagina' noemt). Op grond van dat laatste werd het bedrijf aansprakelijk gehouden:

Een startpagina kan niet aangemerkt worden als onderdeel van ledenpagina's waarop leden foto's en dergelijke kunnen plaatsen en ook daadwerkelijk plaatsen. Dat zo zijnde moet de conclusie zijn dat Go2Web.nl zelf de bewuste foto openbaar gemaakt heeft.

Dat geldt ook voor niet-commerciële sites. Inbreuk is inbreuk, en of je er nu geldt mee verdient of het "slechts uit liefhebberij" publiceert is irrelevant. Je biedt een dienst aan, en je selecteert wat je publiceert, dan ben je aansprakelijk voor wat je publiceert. Het is dan dus zeer verstandig om een vrijwaring te vragen aan je gebruikers of klanten.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018