Spoedcursus auteursrecht: Eigendom van een beschermd werk
Een belangrijk aspect van het auteursrecht is wie het auteursrecht op een werk heeft. Normaliter is dit de persoon die het werk gemaakt heeft. In sommige gevallen is het echter de werkgever van deze persoon die het auteursrecht kan claimen. En wie de auteursrechthebbende ook is, hij kan het auteursrecht altijd overdragen of een licentie geven aan een ander om bepaalde dingen te doen met het werk.
Inhoudsopgave
Eigendom volgt automatisch uit makerschap
De vraag wie het auteursrecht op een werk heeft, is soms moeilijk te beantwoorden. Deze vraag doet zich meestal voor kort nadat het werk gemaakt is. Op dat moment is er meestal nog geen bewijs waarmee de eigendom kan worden vastgesteld. Later kan de auteursrechthebbende zijn rechten overdragen of verkopen aan iemand anders. Het hiervoor benodigde papierwerk levert meestal voldoende bewijs om vast te stellen bij wie de auteursrechten nu liggen. De meest voorkomende situaties zijn:
- De maker is in principe auteursrechthebbende.
- De werkgever heeft het auteursrecht op arbeidsgerelateerde werken.
- Works for hire are owned by the creator.
De maker is in principe auteursrechthebbende
Aangezien het scheppen van een werk van wetenschap, letterkunde of kunst een hoogst persoonlijke activiteit is, is het niet meer dan logisch dat de maker van het werk het auteursrecht krijgt. De maker is uiteraard vrij om iedereen toestemming te geven om het werk te gebruiken, of om het auteursrecht over te dragen of te verkopen aan iemand anders. Veel musici dragen het auteursrecht op hun muziek over aan de platenmaatschappij en ontvangen in ruil daarvoor een gedeelte van de opbrengsten van elke CD die verkocht wordt. Een architect die een huis ontwerpt voor iemand anders zal vaak het auteursrecht overdragen aan de koper van het huis.
De werkgever heeft het auteursrecht op arbeidsgerelateerde werken
Een groot aantal werken wordt gemaakt door mensen die bij een ander in dienst zijn. Een software-bedrijf kan bijvoorbeeld diverse programmeurs in dienst hebben om computerprogramma's te maken, een of meer tekstschrijvers om de handleiding voor de programma's te schrijven, en een grafisch ontwerper om illustraties voor het programma en de handleiding te maken, en om de verpakking te ontwerpen. In dergelijke gevallen berust het auteursrecht op al deze werken bij het software-bedrijf.
Deze regel gaat echter alleen op wanneer het de taak is van de werknemer om dergelijke werken te maken. Ook als het werk geen relatie heeft met de arbeid die de maker verricht, blijft het auteursrecht bij de medewerker. Een computerprogrammeur die dus een boek schrijft op de computer van de zaak behoudt het auteursrecht er op. Of hij zijn baan ook behoudt als de baas er achter komt, is een andere vraag.
Steeds meer bedrijven nemen in hun arbeidscontracten clausules op met betrekking tot intellectuele eigendomsrechten voor werken die door medewerkers worden gemaakt. Het contract van de computerprogrammeur uit het voorbeeld hierboven zou bijvoorbeeld kunnen bepalen dat de rechten van alle werken die deze programmeur maakt bij zijn werkgever liggen. Deze zou dan bijvoorbeeld het auteursrecht op het boek kunnen opeisen.
Een dergelijke claim kan echter door de rechter als onredelijk worden aangemerkt. Dit hangt heel sterk af van de feiten van het geval. Als het boek bijvoorbeeld gebaseerd is op een spel dat de programmeur voor zijn bedrijf aan het ontwikkelen was, dan is het al een stuk waarschijnlijker dat zijn baas het auteursrecht kan opeisen.
Works for hire are owned by the creator
De auteursrechtelijke situatie voor werknemers is niet altijd duidelijk. Dit geldt in veel sterkere mate voor freelancers en andere opdrachtnemers. Het algemene principe is en blijft dat het auteursrecht ligt bij de auteur. Het auteursrecht voor een in opdracht gemaakt werk ligt dus bij de opdrachtnemer. Dit geldt zelfs wanneer de opdracht enkel en alleen het maken van dat werk was. Om de auteursrechten te krijgen, zal de opdrachtgever dus expliciet in het contract moeten vermelden dat alle auteursrechten worden overgedragen.
Zonder een dergelijke clausule in een contract heeft de opdrachtgever slechts in beperkte rechten op het werk dat hij bestelde. De opdrachtgever mag het werk gebruiken voor het doel waarvoor hij het besteld heeft, maar meestal niet veel meer. Het vaststellen van wat het doel nu precies was (Mag het logo van de website ook op het briefpapier? En op de bedrijfsauto's?) kan heel erg moeilijk zijn. Het is dus sterk aan te bevelen om de overdracht van rechten expliciet in het contract regelen.
Overdracht van auteursrecht en licenties
Overdracht van auteursrecht
De maker heeft meestal het recht om het auteursrecht over te dragen of te verkopen aan iemand anders. Het auteursrecht op een werk wordt in de meeste landen beschouwd als een vermogensobject, net als tastbare objecten als huizen, geld of auto's. Een auteursrecht kan dus worden gekocht, verkocht en zelfs worden ge�rfd wanneer de rechthebbende overlijdt.
De overdracht van het auteursrecht vereist meestal een geschreven contract waarin precies wordt vastgelegd wat wordt overgedragen. Je kunt bijvoorbeeld het recht om kopie�n te maken en te verkopen overdragen, en tegelijkertijd het recht om het werk op de radio openbaar te maken behouden.
Het geven van een licentie aan derden
In plaats van het auteursrecht geheel over te dragen, kan de auteur ook toestemming geven voor specifieke handelingen. Dit heet licenti�ren. De auteur van een boek kan een drukker een licentie geven om kopie�n te maken van het boek, zonder dat deze drukker het auteursrecht op het boek krijgt. Hiermee kan de auteur van het boek controleren waar en wanneer hij het boek verkoopt.
Licenties met uitgeverijen zijn vaak exclusief, zodat de uitgeverij de enige is die dat boek, of die CD kan publiceren.
Alle delen van deze spoedcursus
- Spoedcursus auteursrecht: Introductie
- Spoedcursus auteursrecht: Wat het auteursrecht beschermt
- Spoedcursus auteursrecht: Vereisten voor auteursrechtelijke bescherming
- Spoedcursus auteursrecht: Eigendom van een beschermd werk
- Spoedcursus auteursrecht: De duur van auteursrechtelijke bescherming
- Spoedcursus auteursrecht: De rechten verkregen door het auteursrecht
- Spoedcursus auteursrecht: Beperkingen op het auteursrecht
