Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

Elektronische overdracht van auteursrecht

De maker van een werk kan zijn auteursrecht overdragen of afstaan aan een ander. Meestal worden die rechten verkocht, maar gratis weggeven van auteursrecht mag natuurlijk ook.

De auteurswet stelt de eis dat de overdracht van auteursrecht schriftelijk gebeurt en dat de akte van overdracht ondertekend wordt. Deze akte mag ook elektronisch worden opgesteld. Wel moet het elektronisch document dan voorzien zijn van een digitale handtekening van beide partijen.

Overdracht is niet vaak nodig. Meestal is een licentie geven genoeg.

Inhoudsopgave

Toestemming verlenen

Wie een werk maakt, heeft daar automatisch auteursrecht op. Aanvragen is niet nodig. Met dit recht kan de auteur anderen verbieden zijn werk te kopiëren of te publiceren. Hij kan ook anderen toestemming geven om dit te doen door een licentie te verlenen. Meestal gebeurt dit onder bepaalde voorwaarden, zoals het moeten betalen van royalties. Bij software zijn ook wel andere licentiemodellen populair, met name het open source licentiemodel.

Overdracht via akte

Auteursrecht kan worden overgedragen. Dit vereist een ondertekende verklaring, een akte geheten. Overdracht via algemene voorwaarden is niet rechtsgeldig.

De maker van een werk kan er voor kiezen om zijn auteursrecht over te dragen aan een ander. Een auteursrecht is wat dat betreft vergelijkbaar met eigendomsrecht, en dat kan ook gewoon gekocht en verkocht worden. De auteurswet stelt de eis dat de overdracht van auteursrecht schriftelijk gebeurt en dat de akte van overdracht ondertekend wordt. Zo ontstaat er schriftelijk bewijs dat het auteursrecht echt overgedragen is.

In deze akte (een zogeheten onderhandse akte) moeten de partijen vastleggen wat er precies wordt overgedragen. Wat niet in de akte wordt genoemd, wordt niet overgedragen.

Soms wordt in algemene voorwaarden van prijsvragen, acties of webdiensten wel gezegd dat alle auteursrechten op materiaal dat de klant of deelnemer aanlevert, bij deze overgedragen worden aan de hoster of organisatie. Dat kan niet; de wet stelt een akte verplicht. En algemene voorwaarden zijn geen akte, omdat ze niet worden ondertekend. Bovendien zijn algemene voorwaarden "niet bedoeld om als bewijs te dienen" dat het auteursrecht is overgedragen.

Elektronische overdracht

Een akte van overdracht moet in principe schriftelijk. Een elektronische akte is ook toegestaan, mits daarbij een duurzaam formaat zoals PDF wordt gebruikt. Ook moet er dan een elektronische handtekening op het document worden geplaatst.

De eisen aan een akte zijn dus dat deze schriftelijk en ondertekend is. In principe moet een 'geschrift' een stuk papier zijn, maar sinds kort is er een expliciete gelijkstelling in de wet tussen schriftelijke akten en digitale akten. Artikel 156a Rechtsvordering staat akten toe die "op een andere wijze dan bij geschrift" zijn gemaakt, mits aan enkele voorwaarden is voldaan.

De belangrijkste voorwaarden zijn:

In de praktijk wordt hier snel aan voldaan als de akte in het PDF-formaat wordt opgeslagen en bewaard.

Verder moet de akte dus ondertekend zijn. Die ondertekening mag ook elektronisch, want een elektronische of digitale handtekening is net zo geldig als een handgeschreven handtekening.

Daarmee is een elektronische verklaring (die digitaal ondertekend is) te zien als een akte. Het is dus toegestaan om auteursrecht elektronisch over te dragen, zolang het document maar

Een uitgebreide juridische motivatie is te vinden in Langdurige bewaring van elektronische contracten (Martijn van Valburch, 2004; PDF, 115 kB)

Overdragen of licentie

Overdracht van auteursrecht is niet altijd nodig. Vaak kan worden volstaan met een licentie: toestemming om bepaalde zaken te doen.

Er is een belangrijk verschil tussen overdragen en in licentie geven van auteursrecht. Bij een licentie krijgt de ander alleen toestemming om iets te doen. Bij overdracht gaat het recht zelf over naar die ander. Na overdracht mag de maker zelf het overgedragen recht niet meer uitoefenen.

Zo kan een schrijver het recht op publicatie in boekvorm overdragen aan een uitgever. De uitgever is vanaf dat moment de enige die het boek mag uitgeven. De schrijver kan later niet meer naar een andere uitgever met dat boek. Hij kan nog wel bijvoorbeeld het werk elektronisch publiceren.

In veel gevallen is het niet nodig om auteursrecht overdragen, maar is een licentie voldoende. Wie bijvoorbeeld een boek wil laten publiceren, kan de uitgever een licentie geven om het boek te drukken en te (laten) verkopen. De licentie kan voor een bepaalde tijd zijn. Na die tijd kan de schrijver dan naar een andere uitgever gaan.

De uitgever kan natuurlijk wel overdracht van auteursrecht vragen, maar het is verplicht noch nodig om dit te doen. De maker en de uitgever moeten onderling bepalen wat ze willen en wat ze daar voor als vergoeding willen krijgen en betalen.

Gedeeltelijke overdracht

Het auteursrecht op een werk kan in zijn geheel worden overgedragen, maar dat hoeft niet. Een deel van de rechten (bijvoorbeeld de rechten voor één land, distributiekanaal of taal) kunnen ook worden overgedragen.

De term 'auteursrecht' wordt vaak gezien als een bundel van rechten, die stuk voor stuk kunnen worden overgedragen. Bekende vormen van splitsing zijn:

  1. naar openbaarmakings- of verveelvoudigingswijze
  2. naar branche, gebruiksomgeving of distributiekanaal
  3. naar territorium (b.v. geografisch of taalgebied)

Een schrijver kan bijvoorbeeld het recht op uitgeven van het werk in boekvorm overdragen aan de uitgever, maar de rechten op elektronische publicatie behouden.

Een beperking hierbij is wel de uitputting van auteursrecht. Als een exemplaar van een werk door een rechthebbende op de markt wordt gebracht, kan een andere rechthebbende de doorverkoop van dat exemplaar niet meer tegenhouden. Stel bijvoorbeeld dat een schrijver zijn publicatierechten voor België en Nederland apart overdraagt aan een Belgische respectievelijk Nederlandse uitgever. Een in België gekocht boek mag dan in Nederland worden doorverkocht.

Morele rechten

De persoonlijkheidsrechten of morele rechten zijn niet overdraagbaar, ook niet bij akte. De oorspronkelijke maker kan deze dus ook na overdracht nog inzetten. Dit kan maar in beperkte mate worden tegengegaan.

De maker van een werk heeft een aantal bijzondere rechten die gaan over de integriteit van het werk en de reputatie van de maker. Dit zijn de persoonlijkheidsrechten of morele rechten. Deze kunnen niet worden overgedragen, al kan de maker in sommige gevallen wel afstand doen van deze rechten.

Eén recht waarvan de maker geen afstand kan doen, is het recht op te treden tegen verminking van het werk. Als iemand het volledige auteursrecht op een werk overneemt, kan hij er in principe mee doen wat hij wil. Echter, als de oorspronkelijke maker vindt dat een verandering een dusdanig verminking van het werk is dat zijn reputatie of goede naam er door wordt aangetast, kan deze daar alsnog tegen protesteren.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018