Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

File sharing legaal?

Trouwe lezers van deze site weten inmiddels wel dat het verspreiden of aanbieden van auteursrechtelijk beschermde werken niet mag. Ook het plaatsen van een werk, bijvoorbeeld een stuk muziek in het MP3-formaat, op een website is niet toegestaan. Daarnaast heb je nog de bekende 'filesharing' netwerken zoals KaZaA, Gnutella, Bearshare en het inmiddels min of meer ter ziele Napster. Ook hier worden op grote schaal beschermde muziekwerken aangeboden en verspreid. Je zou zeggen dat bij inbreuk op zo'n grote schaal toch allang ingegrepen zou zijn als dit niet mocht. Dus mag filesharing misschien wel? En waarom werd Napster veroordeeld en KaZaA vrijgesproken?

Inhoudsopgave

Auteursrecht

Het verspreiden van muziek, ook op Internet, vereist toestemming van de auteursrechthebbende. Afgezien van enkele onafhankelijke artiesten en hier en daar een los nummer van een bekende popgroep wordt toestemming echter nooit gegeven. Hij wordt echter ook zelden tot nooit gevraagd, getuige de vele duizenden kopie�n die dagelijks worden uitgewisseld via websites, e-mail en met name peer-to-peer file sharing netwerken.

Over het algemeen zijn het vaak priv� personen die bestanden met elkaar uitwisselen. Daarbij maken ze vaak gebruik van faciliteiten die door bedrijven worden aangeboden, zoals de gratis webruimte of FTP-site van hun provider, of de permanent aan staande computers van een universiteitsnetwerk. En natuurlijk niet te vergeten de hogesnelheidsnetwerken van kabelaanbieders, Internet-providers en wederom de universiteiten.

Omdat juridische procedures een kostbare en tijdrovende zaak zijn, is het voor rechthebbenden en hun belangenorganisaties interessant om zo effici�nt mogelijk op te treden. Het liefst spreekt men dus een provider of universiteit aan en niet de individuele studenten (waar trouwens ook geen schadevergoeding te halen is). Die providers hebben meestal geen behoefte aan juridische procedures. Bovendien zijn ze juridisch aansprakelijk op het moment dat ze op de hoogte worden gesteld van de aanwezigheid van inbreukmakend materiaal. Muziek op websites en andere systemen waar providers dus controle over kunnen uitoefenen is dan ook meestal binnen korte tijd weer verdwenen.

Nu zien sommige Internetters wetten als een leuke uitdaging om iets te verzinnen dat er niet onder valt. Het beheren van een site waar inbreukmakend materiaal opstaat, mag niet, dus is het dan wellicht mogelijk een ander systeem te verzinnen waarbij er geen site met bestanden nodig is? Hieruit zijn de zogeheten 'peer to peer' file sharing systemen geboren. Het basisidee is dat alle gebruikers direct met elkaar bestanden uitwisselen (als "peers" of gelijken). De bekendste systemen zijn Napster en KaZaA.

Napster

Het Napster-systeem is eigenlijk heel simpel. Het bedrijf beheert een centrale server waarop iedereen inlogt. Bij het inloggen stuurt de client de lijst mee met de bestanden die op die computer beschikbaar zijn. Al deze lijsten worden door de server samengevoegd tot een grote lijst, waarin iedereen kan zoeken. De gebruiker kan dan uit de resultaten er eentje kiezen om te downloaden. Vervolgens legt het programma direct verbinding met de computer waar het antwoord oorspronkelijk vandaan kwam en wordt het bestand uitgewisseld.

De Napster-server verspreidt dus zelf geen bestanden, maar brengt slechts mensen met elkaar in contact die op zoek zijn naar een bepaald muziekwerk. Vervolgens wisselen zij zelf, geheel buiten Napster om, dat muziekwerk uit. Als die uitwisseling inbreuk maakt op iemands auteursrecht, dan is dat dus het probleem van de persoon die het werk verspreidt, en niet van Napster zelf.

Helaas voor Napster dacht de Amerikaanse rechter daar anders over. Er bestaat namelijk ook nog zoiets als contributory copyright infringement, grofweg het samenwerken met iemand anders om zo gezamenlijk inbreuk te kunnen plegen. Hiervoor is het vereist dat je weet of moet weten dat je gezamenlijk inbreuk aan het plegen bent en dat je een substanti�le bijdrage levert aan de inbreuk. In het geval van Napster vond de rechtbank dat, omdat hun netwerk speciaal ontworpen was voor het uitwisselen van MP3'tjes, ze hadden moeten weten dat er dus op grote schaal illegaal gekopieerd zou gaan worden. En door vervolgens ook nog eens server aan te bieden waarmee die mensen met elkaar in contact komen, en zelfs specifiek bestanden uit konden zoeken was er sprake van een substanti�le bijdrage door Napster aan de inbreuk door de gebruikers.

In reactie hierop voerde Napster een aantal maatregelen in om de uitwisseling van inbreukmakend materiaal te beperken. De voornaamste maatregel was het filteren van de lijsten die gebruikers aanleverden door de inhoud te vergelijken met door de platenmaatschappijen aangeleverde lijsten met beschermde werken. Werken die op de lijst met beschermde werken stonden, verschenen dan niet in de centrale lijst en konden niet met een zoekopdracht worden gevonden. Binnen de kortste keren hadden de gebruikers dit trucje door en hernoemden ze bestanden door bijvoorbeeld de letter 'o' te vervangen door het cijfer '0' of door artiest en titel te verwisselen. De inbreukmakende handelingen gingen dus vrolijk verder. Voor de platenmaatschappijen was dit het bewijs dat Napster niet serieus haar best deed om inbreuk te voorkomen. Uiteindelijk vroeg Napster in juni 2002 het faillissement aan.

KaZaA

Het KaZaA-systeem werkt op een andere manier. Er is geen centrale server. Alle gebruikers zijn met elkaar verbonden, zonder dat een van hen nu als meer of minder belangrijk aan te merken is. Bij het inloggen op het netwerk zoekt het programma verbinding met een of meer andere computers die op het netwerk zitten. Zoekopdrachten (die overigens ook voor andere soorten bestanden dan muziek kunnen zijn) worden doorgegeven aan al deze computers. Deze geven op hun beurt de opdracht door aan iedereen met wie zij weer zijn verbonden. De antwoorden worden allemaal teruggegeven aan de computer die de zoekopdracht verstuurde. Deze antwoorden worden vervolgens gepresenteerd aan de gebruiker, waarna deze er eentje kan uitkiezen om te downloaden. Vervolgens legt het programma direct verbinding met de computer waar het antwoord oorspronkelijk vandaan kwam en wordt het bestand uitgewisseld.

Om het systeem werkbaar te houden bij grote aantallen gebruikers, wordt wel gebruikgemaakt van zogeheten supernodes. Een supernode staat in verbinding met een aantal 'gewone' gebruikers en met een aantal collega-supernodes. Zoekopdrachten van een gebruiker worden dus via de supernodes doorgegeven aan andere gebruikers of aan andere supernodes. Vaak gaat hierbij om de snellere computers met een betere Internet verbinding.

Geen van deze machines is echter het eigendom van of in beheer bij het bedrijf KaZaA zelf. Het bedrijf biedt dus zelf geen muziekwerken aan en verspreidt ze ook niet via haar netwerk. Ook beheert het bedrijf geen van de computers waarmee gebruikers kunnen zoeken naar bestanden. Wel stelt zij de software beschikbaar waarmee anderen muziekwerken kunnen uitwisselen.

In een door de BUMA (die van de Stemra) aangespannen rechtszaak werd KaZaA in eerste instantie veroordeeld omdat zij gebruikers in de gelegenheid stelde muziekbestanden in strijd met het auteursrecht uit te wisselen. Het Hof oordeelde in hoger beroep echter dat het programma niet uitsluitend voor "illegaal" uitwisselen gebruikt kon worden, en dat KaZaA bovendien geen invloed kon uitoefenen op wat haar gebruikers deden. KaZaA werd dus in het gelijk gesteld, met als consequentie dat het nu in Nederland toegestaan is programma's te verspreiden waarmee anderen inbreuk op het auteursrecht kunnen plegen. BUMA is overigens in cassatie gegaan bij de Hoge Raad.

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018